Άφθες: τι είναι και πώς αντιμετωπίζονται

Άφθες ονομάζονται οι επώδυνες, άλλοτε άλλου μεγέθους, εξελκωμένες βλάβες του βλεννογόνου της στοματικής κοιλότητας (χείλια, παρειές, υπερώα, γλώσσα), οι οποίες υποτροπιάζουν τακτικά.

Είναι συχνά εμφανιζόμενες βλάβες καθώς απαντούν σε ποσοστό 15-30% του πληθυσμού και δείχνουν προτίμηση στις νεαρές γυναίκες.

Οι άφθες είναι από τις συχνότερες νόσους του βλεννογόνου του στόματος και ως νοσολογική οντότητα είχαν παρατηρηθεί από την εποχή του Ιπποκράτη.

Η αιτιολογία τους ακόμη παραμένει άγνωστη.

Για την εμφάνισή τους ενοχοποιούνται διάφοροι παράγοντες, εκ των οποίων:

• Η γενετική προδιάθεση
• Κάποιοι ιοί και βακτήρια
• Το ανοσολογικό σύστημα και η ομαλή ή μη λειτουργία του
• Γενικά νοσήματα

Παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν εκλυτικοί για να εμφανιστεί άφθα στη στοματική κοιλότητα είναι:

• η αλλεργική προδιάθεση και η αλλεργία σε κάποια τροφή ή φάρμακο
• η έλλειψη σιδήρου, βιταμίνης Β12, φυλλικού οξέος, ιχνοστοιχείων και οι στερητικές γενικότερα καταστάσεις
• οι ορμονικές διαταραχές και διακυμάνσεις
• το stress
• το τραύμα, κ.α

Οι άφθες συνήθως είναι μικρές (μεγέθους μερικών χιλιοστών) ή σπανιότερα μεγαλύτερες (μεγέθους μερικών εκατοστών), μεμονωμένες ή συρρέουσες βλάβες και ενδέχεται να υποτροπιάζουν σε χρονοδιαγράμματα που κυμαίνονται από 2-3 μήνες έως και 1-3 χρόνια.

Η βλάβη και κατ’ επέκταση η συμπτωματολογία στη στοματική κοιλότητα, παραμένουν 1-2 εβδομάδες (σπάνια περισσότερο) και μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη και ενοχλητική.

Συνήθως αποδράμουν χωρίς να αφήνουν ουλές στους υποκείμενους μαλακούς ιστούς, αν και σε κάποιες περιπτώσεις μεγάλου μεγέθους βλαβών αυτό δεν ισχύει.

Η διάγνωση γίνεται αποκλειστικά και μόνο με την κλινική εξέταση.

Περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις ενδέχεται να ζητηθούν για να διερευνηθεί η πιθανότητα οι αφθώδεις αυτές βλάβες της στοματικής κοιλότητας, να είναι συνοδό σύμπτωμα κάποιου γενετικού συνδρόμου ή κάποιου γενικού νοσήματος.

Η αποτελεσματική αιτιολογική αντιμετώπιση των αφθών ακόμη δεν υπάρχει και είναι υπό διερεύνηση.

Κάθε θεραπευτική παρέμβαση έχει στόχο την κατά το δυνατόν αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της συμπτωματολογίας, τον περιορισμό του πόνου, την ελάττωση της διάρκειας της βλάβης, και τον περιορισμό των υποτροπών αυτής.

Συνήθως πρόκειται για βερνίκια, αλοιφές ή gel ενδοστοματικής χρήσης με αναλγητική και επουλωτική δράση, κάποια εκ των οποίων περιέχουν και κορτικοστεροειδή.

Στις περιπτώσεις που οι άφθες είναι συνοδό σύμπτωμα γενικής νόσου ή κάποιου γενετικού συνδρόμου, η θεραπεία και ο φαρμακευτικός έλεγχος των εξάρσεων του εκάστοτε νοσήματος, βοηθάει στην ελάττωση της συμπτωματολογίας, της χρονικής διάρκειας και των υποτροπών των αφθών.